Asbest verboden sinds wanneer? [Achtergrondinfo & wetgeving]

In België werd het gebruik van asbest officieel verboden vanaf 1998 in de meeste toepassingen. Sindsdien is het een steeds verder aangescherpte regelgeving die zowel het gebruik, de verkoop als bewerking van asbesthoudende materialen volledig aan banden heeft gelegd. Hoewel het verbod in praktijk ingevoerd werd in 1998, werd de wetgeving de jaren daarop nog verder verfijnd, onder invloed van Europese richtlijnen zoals de Richtlijn 83/477/EEG en later gewijzigde Europese regelgeving. In dit artikel ontdek je alles over de geschiedenis van het asbestverbod, de precieze wetgeving in België, waarom het gebruik verboden werd, en wat je moet weten over de huidige asbesteisen bij renovaties en sloopwerken. We behandelen ook de uitzonderingen, boetes en verplichtingen bij vaststelling van asbest.

Asbest Verboden Sinds Wanneer [Achtergrondinfo Wetgeving].jpg

Table of Contents

Wanneer werd asbest verboden in België?

Asbest werd in België verboden op 28 maart 1998 via het Koninklijk Besluit van 3 februari 1998. Dit besluit verbood het op de markt brengen en het gebruik van asbest of producten die asbest bevatten, met enkele tijdelijke uitzonderingen.

Wanneer werd asbest verboden in België.jpg

Het verbod kwam er na jarenlange erkenning dat asbestvezels schadelijk zijn voor de gezondheid. Inhalatie van asbestvezels kan leiden tot ernstige ziekten zoals asbestose, longkanker en mesothelioom. Onder druk van Europese richtlijnen mocht België het gebruik van asbest in nieuwe toepassingen niet langer toestaan.

Wat zijn de exacte stappen geweest naar het verbod op asbest?

De exacte stappen naar een volledig verbod op asbest in België waren:

1983: Eerste beperking via richtlijn 83/477/EEG (Europese Arbeidsveiligheid)
1993: Verbod op sproeibare asbesttoepassingen
1998: Algemeen verbod gebaseerd op het Koninklijk Besluit van 3 februari 1998
2001: Verstrenging van verwijderingsvoorschriften
2005: Harmonisatie met Europese productie- en handelsverboden

Wat zijn de exacte stappen geweest naar het verbod op asbest.jpg

Elk van deze fases werd ingevoerd om vermindering van blootstelling te garanderen.

Waarom werd asbest gebruik verboden?

Asbestgebruik werd verboden omwille van de toxische eigenschappen van asbestvezels. Ingeademde vezels kunnen ernstige ziektes veroorzaken, waaronder:

Asbestose: Beschadiging en verlittekening van het longweefsel.
Mesothelioom: Een agressieve kanker aan het borst- of buikvlies.
Longkanker: 5-7% van alle longkankergevallen zijn asbestgerelateerd.

Studies uitgevoerd door onder andere de WHO, IARC (International Agency for Research on Cancer) en nationale gezondheidsdiensten zoals de Belgische FOD Volksgezondheid toonden onomstotelijk de link aan tussen blootstelling aan asbest en deze ziekten.

Welke vormen van asbest bestaan en welke waren het schadelijkst?

De belangrijkste vormen van asbest zijn opgesplitst in twee groepen, ieder met verschillende gezondheidsrisico’s. De groep wordt hieronder opgesomd.

Chrysotiel (wit asbest): meest gebruikt, relatief minder gevaarlijk.
Amosiet (bruin asbest): gevaarlijker dan chrysotiel.
Crocidoliet (blauw asbest): de gevaarlijkste vorm.
Tremoliet, actinoliet en anthophylliet: minder courant maar gevaarlijk.

Vooral crocidoliet bleek extreem gevaarlijk bij blootstelling. Deze vezel breekt moeilijk af in de menselijke longen, wat resulteert in stijgende risico’s op kankervorming.

Waar werd asbest vroeger vooral voor gebruikt?

Vroeger werd asbest hoofdzakelijk gebruikt voor:

Dakbedekking (golfplaten, leien)
Gevelbekleding
Leidingen en isolatiemateriaal
Remblokken in voertuigen
Vloertegels en vinylvloeren
Warmtebestendige textieltoepassingen (handschoenen, branddekens)

De toepassingen worden hieronder vermeld per sector en gebruikstype.

Is het bezit van asbest in bestaande gebouwen nog toegestaan?

Ja, bestaande gebouwen die vóór het verbod zijn gebouwd, mogen asbest bevatten. Verwijdering is wettelijk verplicht als:

het asbest beschadigd of verweerd is
renovaties uitgevoerd worden waarbij asbest vrijkomt
asbest aanwezig is in gevaarlijke toepassingen zoals sproeibaar asbest

Eén en ander wordt verder geregeld via de Codex over het Welzijn op het Werk, Boek VI, Titel 3.

Vanaf wanneer geldt de asbestinventaris verplichting?

De verplichting om een asbestinventaris op te maken geldt sinds 1 januari 1995 voor werkgevers in België die personeel tewerkstellen in gebouwen waarin mogelijk asbest aanwezig is.

Vanaf 23 november 2022 is het voor particulieren in Vlaanderen ook verplicht geworden om bij verkoop van woningen van vóór 2001 een asbestattest te overleggen. Dit maakt deel uit van het Asbestafbouwbeleid 2040 dat tegen 2040 zoveel mogelijk gebouwen asbestveilig wil maken.

Wat zijn de gevolgen als je asbest laat zitten?

Als asbest in goede staat verkeert, vormt het beperkt risico. Problemen ontstaan wanneer:

Asbestvezels loskomen door beschadiging of slijtage
Boren, zagen, slopen asbestvezels vrijmaakt
Verwering optreedt door ouderdom

Daarom wordt dikwijls aanbevolen om oude materialen professioneel te laten verwijderen, zelfs zonder wettelijke verplichting.

Wat zijn de boetes bij overtreding van het asbestverbod?

Boetes voor het niet naleven van de asbestwetgeving lopen op tot:

125 euro tot 1.000.000 euro voor bedrijven, afhankelijk van de ernst
250 euro of meer voor particulieren bijvoorbeeld bij foutieve asbestverwijdering

De boetehoogte wordt bepaald door onder meer:

Is er een verschil tussen Vlaanderen, Brussel en Wallonië?

Ja, de regionale bevoegdheden zorgen voor nuance:

In Vlaanderen beheert OVAM het asbestbeleid.
In Brussel regelt Leefmilieu Brussel (IBGE) het beleid.
In Wallonië is SPW Environnement verantwoordelijk.

De verplichtingen kunnen verschillen voor wat betreft inventarisatie, verwijdering en subsidies voor asbestverwijdering.

Zijn er nog uitzonderingen op het asbestverbod?

Kleine uitzonderingen golden tot begin jaren 2000, vooral:

Gebruik in historische beschermde gebouwen
Laboratoriumonderzoek
Speciale industriële toepassingen (tijdelijk toegelaten onder strikte voorwaarden)

Vandaag zijn er praktisch geen uitzonderingen meer behalve in uitzonderlijke onderzoekssettings.

Asbest werd in België verboden in 1998 via een Koninklijk Besluit, onder druk van Europese regelgeving en als gevolg van overweldigend wetenschappelijk bewijs over de gezondheidsrisico’s. Hoewel bestaande gebouwen nog altijd asbest kunnen bevatten, gelden vandaag strikte regels rond detectie, documentatie en verwijdering. De wetgeving verschilt regionaal, en fouten bij asbestverwijdering worden zwaar beboet. Wil je zeker zijn van een asbestveilige omgeving, dan volg je best het advies van erkende asbestdeskundigen en de wetgeving op de voet.

Bij Praesy helpen we je graag verder met professioneel advies en gecertificeerde verwijdering van asbestmaterialen.

Zoek je meer informatie over asbest, sanering of renovatiewetgeving? Vraag vrijblijvend een adviesgesprek aan bij Praesy.