Asbest is gevaarlijk wanneer losse vezels in de lucht komen en ingeademd worden, vooral na langdurige of herhaalde blootstelling in België. De fijne asbestvezels kunnen diep in de longen doordringen en het risico op ernstige ziektes zoals mesothelioom, longkanker, en asbestose verhogen. Organisaties zoals OVAM en het Asbestfonds waarschuwen dat de symptomen pas 30 tot 40 jaar na blootstelling zichtbaar worden. Huidcontact en inslikken van asbestvezels zijn niet schadelijk, behalve als ze opnieuw vrijkomen in de lucht. In dit artikel lees je wanneer asbest gevaarlijk is, welke gezondheidsrisico’s eraan verbonden zijn, hoe je asbest veilig herkent, op welke manieren je het kunt verwijderen, en wat de wetgeving daarover in België bepaalt.
Wanneer is asbest precies gevaarlijk?
Asbest is precies gevaarlijk wanneer losse vezels vrijkomen en ingeademd worden. Ingebonden asbest (bijvoorbeeld in intacte golfplaten) vormt geen direct gevaar zolang het materiaal in goede staat blijft. Beschadiging, verwering of bewerking (zoals boren, slijpen of breken) kan vezels vrijmaken en het risico verhogen.
Wanneer komen asbestvezels vrij?
- Bij veroudering van materialen
- Tijdens sloopwerken of renovaties
- Door mechanische schade, zoals breken
- Bij natuurlijke erosie bij buitengebruik
Hoeveel vezels zijn gevaarlijk?
Er is geen veilige ondergrens voor blootstelling. Elke hoeveelheid ingeademde vezels kan bijdragen aan gezondheidsrisico’s, maar het risico stijgt aanzienlijk bij hoge of herhaalde blootstelling.
Wat zijn de gezondheidsrisico’s van asbest?
De gezondheidsrisico’s van asbest zijn zware aandoeningen die zich vaak pas decennia na de blootstelling manifesteren. De belangrijkste ziektes veroorzaakt door blootstelling aan asbestvezels zijn opgenomen in onderstaande lijst.
De gezondheidsrisico’s van asbest zijn:
- Mesothelioom: Een zeldzame, agressieve kanker van het long- of buikvlies.
- Longkanker: Sterke correlatie bij rokers met asbestblootstelling.
- Asbestose: Een chronische longziekte veroorzaakt door littekenvorming in het longweefsel.
- Pleuraal plaques, verdikkingen en effusies: Niet-kankerachtige aandoeningen van het borstvlies.
Hoe snel ontwikkelen ziekten zich na blootstelling?
Symptomen verschijnen doorgaans 30 tot 40 jaar na blootstelling. In sommige gevallen treden ziektes sneller op bij zeer hoge blootstelling.
Wie loopt het grootste risico?
Personen die regelmatig werken of ooit gewerkt hebben in de bouw, scheepsbouw of isolatiesector vóór 1998 in België lopen het grootste risico.
Is asbest gevaarlijk als je het niet verstoort?
Nee, asbest is niet gevaarlijk als je het niet verstoort en het in goede staat blijft. Onbeschadigd asbestmateriaal waarin de vezels stevig vastzitten, zoals in hechtgebonden producten, vormt geen direct gezondheidsrisico.
Wat betekent hechtgebonden asbest?
Hechtgebonden asbest betekent dat de asbestvezels stevig zijn ingebed in een bindmiddel zoals cement of kunsthars. Voorbeelden zijn golfplaten en vensterbanken.
Wanneer verandert hechtgebonden asbest in een risico?
- Wanneer het begint te verpoederen of broos wordt.
- Bij breuk, bijvoorbeeld door stormschade of sloopwerken.
Welke vormen van asbest zijn het gevaarlijkst?
De vormen van asbest die het gevaarlijkst zijn:
- Losgebonden asbest: Vrije vezels aanwezig in producten zoals spuitisolatie en brandwerende coatings.
- Verweerd hechtgebonden asbest: Hechtgebonden materialen die zijn vergaan of beschadigd.
Hieronder een overzicht van de typen asbest en hun risico’s.
| Type Asbestmateriaal | Risico |
|————————-|————————————————–|
| Losgebonden asbest | Zeer hoog risico, direct vezelvrijkomend |
| Intact hechtgebonden asbest | Laag risico, vezels gebonden |
| Verouderd/verweerd hechtgebonden asbest | Middelmatig tot hoog risico |
Wat verhoogt het gezondheidsrisico bij asbest?
Verschillende factoren verhogen het gezondheidsrisico bij asbestblootstelling.
| Factor | Effect op risico |
|—————————-|——————————————–|
| Duur van blootstelling | Langdurige blootstelling verhoogt de kans. |
| Concentratie vezels | Hogere concentraties verhogen risico’s. |
| Frequentie | Dagelijkse blootstelling is erger. |
| Roken | Verhoogt risico op longkanker exponentieel.|
Waarom versterkt roken het risico?
Roken beschadigt de luchtwegen, waardoor ingeademde asbestvezels zich gemakkelijker nestelen en schade veroorzaken.
Wat moet je doen bij vermoeden van asbest?
Bij een vermoeden van asbest is het aangeraden om onmiddellijk een gecertificeerde asbestdeskundige te contacteren om een analyse uit te voeren. Nooit zelf verwijderen of beschadigen.
Welke stappen volgen bij vermoeden?
- Analyse aanvragen: Asbestinventaris bij OVAM-erkend expert.
- Saneringsadvies inwinnen: Raad over veilig beheer of verwijdering.
- Professionele verwijdering: Enkel gecertificeerde bedrijven mogen losgebonden en beschadigde materialen verwijderen.
Is asbest gevaarlijk in huis?
Ja, asbest in huis is gevaarlijk als het materiaal loskomt of bij beschadiging wordt bewerkt.
Waar kan je asbest vinden in huis?
De meest voorkomende toepassingen zijn weergegeven in deze tabel.
| Toepassing | Risico |
|———————————-|———————————————|
| Dakbedekking en golfplaten | Hoog (bij schade/slopen) |
| Gevellatten | Matig (bij intact blijven) |
| Leidingisolatie | Hoog (vaak losgebonden) |
| Vloertegellijm | Laag (bij intact blijven) |
Hoe herken je asbest?
Asbest wordt meestal herkend aan materiaal en bouwjaar, maar visuele identificatie is niet betrouwbaar zonder labo-analyse.
Kenmerken van materialen met asbest
- Fabrikagedata tussen 1945 en 1998
- Grijze of witte, vezelachtige structuur
- Producten zoals golfplaten, loodmantels, nachtstroomkachels
Kun je zelf testen of iets asbest bevat?
Nee, enkel een gecertificeerd labo kan asbest positief identificeren via een materiaalstaal en analyse.
Wat zegt de Belgische regelgeving over asbest?
De Belgische regelgeving verbiedt sinds 1998 het gebruik en verhandeling van asbesthoudende materialen. Vlaanderen voorziet bijkomende maatregelen via OVAM.
| Regelgeving | Inhoud |
|———————|——————————————-|
| Verbod vanaf 1998 | Producten en toepassingen verboden |
| Asbestafbouwplan | Doel: tegen 2040 asbestveilig Vlaanderen |
| Asbestfonds België | Compensatie voor erkende slachtoffers |
Wat doet het Asbestfonds in België?
Het Asbestfonds (Fedris) in België biedt schadevergoeding aan slachtoffers van:
- Mesothelioom veroorzaakt door asbestblootstelling.
- Asbestose veroorzaakt door arbeidsgerelateerde blootstelling.
Wie komt in aanmerking?
- Personen die beroepsmatig werden blootgesteld.
- Omwonenden en gezinsleden van blootgestelde werknemers.
Welke vergoeding kan je krijgen?
Enkele voorbeelden van tegemoetkomingen:
- Levenslange maandelijkse uitkering
- Vergoeding van medische kosten
- Psychologische begeleiding
Hoe kan je veilig omgaan met asbest in België?
Veilig omgaan met asbest betekent zo weinig mogelijk verstoring creëren.
Belangrijke richtlijnen
- Nooit zagen, boren of slijpen zonder vergunning.
- Materiaal nat maken bij noodreparaties.
- Altijd beschermende uitrusting dragen.
- Gebruik altijd erkende verwijderaars.
Asbest is alleen gevaarlijk in België wanneer losse vezels ingeademd worden na beschadiging of verwering. De risico’s ontstaan pas na herhaalde en langdurige blootstelling en kunnen leiden tot ernstige ziekten zoals mesothelioom, longkanker, en asbestose. In intacte toestand vormt asbest geen onmiddellijk gevaar. Dankzij organisaties zoals OVAM en het Asbestfonds zijn er duidelijke procedures en compensaties beschikbaar voor slachtoffers. Woon je in een woning van vóór 1998 of heb je vermoeden van asbest? Neem dan altijd contact op met een erkend deskundige.
Praesy biedt gespecialiseerde begeleiding voor de inventarisatie, het veilig laten verwijderen van asbest en het aanvragen van premies via erkende asbestexperten in België.